Poznań dawna siedziba MO ul. Świętego Marcina 90 - Poznań - Śladami zbrodni

Poznań dawna siedziba MO ul. Świętego Marcina 90 - Poznań - Śladami zbrodni

Poznań

Poznań dawna siedziba MO ul. Świętego Marcina 90

Historia budynku mieszczącego się obecnie przy ulicy Święty Marcin 90, który jako Collegium Iuridicum stanowi część bazy lokalowej Wydziału Prawa i Administracji UAM rozpoczęła się w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku. Na terenie pofortecznym stanął wówczas budynek obecnego Collegium – zbudowany w stylu neorenesansowym, po półtorarocznych pracach, jako Krajowy Bank Spółdzielczy spółki Raiffeisen. Uroczyste otwarcie gmachu spółki reprezentującej niemieckie gospodarstwa rolne prowincji, a tym samym współpracującej z Komisją Kolonizacyjną, nastąpiło 16 października 1908 roku. Bank znajdował się przy ówczesnej ulicy Vordem Berliner Tor (Przed Bramą Berlińską). Jego kondygnacja główna, czyli parter mieściła kasy i pomieszczenia biurowe, wyższe piętra – mieszkania, a w suterenach specjalnie dla gości ulokowano m.in. pomieszczenia klubowe niemieckiego kasyna, restaurację,piwiarnię czy winiarnię.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku obiektami w dzielnicy zamkowej w Poznaniu zajęła się Komisja Likwidacyjna, która w toku likwidacji majątku państwa pruskiego i jego obywateli przeniosła je na własność Skarbu Państwa. Lokale w zamku miały zostać przyznane Uniwersytetowi Poznańskiemu. Jednak wbrew obietnicom Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej, który asygnował je dla uczelni w 1919 roku, pomieszczenia zostały zajęte przez Ministerstwo. W tej sytuacji UP samowolnie wprowadził się do części gmachu Raiffeisena zaraz po opuszczeniu go przez wojsko. Uniwersytet jeszcze do początku lat 30. borykał się z problemami lokalowymi. Poprawa tej sytuacji nastąpiła gdy podniesienie opłat studenckich umożliwiło zakończenie prac w Collegium Chemicum i Collegium Anatomicum. To z kolei pozwoliło na nowy podział uczelnianych lokali. Uchwałą z dnia 16 września 1934 roku Wydziałowi Prawno Ekonomicznemu przydzielono pomieszczenia na I i II piętrze dawnego Banku Raiffeisena, dzięki czemu w większości pomieścił się w jednym budynku. Gospodarzem gmachu pozostawał jednak Krajowy Bank Spółdzielczy.

Po wybuchu II wojny światowej Wielkopolska została zagarnięta przez III Rzeszę i stanowiła jej część jako tzw. Kraj Warty. Okupant zamknął polską uczelnię w Poznaniu, a budynek ponownie został przeznaczony na cele niemieckiej bankowości.

Po zakończeniu wojny władze miasta zadecydowały, że skoro w gmachu zachowały się pomieszczenia służące instytucji spółdzielczości bankowej powinien on w dalszym ciągu spełniać te funkcje. Dawny gmach Raiffeisena został więc przekazany Spółdzielni „Społem”, mieszczącej się teraz przy ul. Armii Czerwonej 12. Oszacowano, że budynek został w czasie wojny zniszczony w 40%. Jak się jednak okazało „Społem” nie udało się zatrzymać gmachu. Spółdzielnia musiała się z niego wyprowadzić już wiosną 1949 roku. Powodem było zainteresowanie jakie wobec budynku przejawiła inna, uprzywilejowana instytucja – Milicja Obywatelska. Przenosiny do nowej siedziby przy Armii Czerwonej 12 odbywały się prawdopodobnie od 1949 roku. Jednak pełne uregulowanie kwestii własności nastąpiło 1 kwietnia 1952 roku, w którym to dniu budynek prawnie został przekazany w zarząd i użytkowanie Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej, mieszczącej się przy ulicy Armii Czerwonej 90. Szczególnie sutereny gmachu zostały starannie przystosowane do nowych potrzeb. Pięć pomieszczeń, w których pierwotnie mieściła się pijalnia, jadalnia, pokój gier, czytelnia i piwiarnia, a które Społem przerobiło na biura, KW MO przedzieliła dodatkowymi ściankami działowymi tworząc 13 cel aresztu śledczego i łaźnię dla osadzonych. Cela oznaczona na rzucie piwnic numerem 1 stanowiła karcer i na jej ścianach zachowały się najbardziej dramatyczne napisy pozostawione przez więźniów.

Po wystąpieniach poznańskich z czerwca 1956 roku wzrosły nadzieje Uniwersytetu na odzyskanie dawnych lokali w gmachu byłego Raiffeisena. Jak informowały ówczesne gazety przyznanie uczelni budynku pomogło choć częściowo rozładować ciasnotę lokalową, a sprawę przekazania gmachu udało się przyspieszyć dzięki stanowisku komendanta Wojewódzkiej MO ppłk Benedykta Cadera oraz komendanta MO m. Poznania kap. Stanisława Biczysko. Uchwałą Miejskiej Rady Narodowej z dnia 6.12.1956 gmach został zwrócony Uniwersytetowi z terminem wykonania do 31.03.1957 roku.

Prezentacja Śladami Zbrodni w Wielkopolsce 1945-1956